Sağlıklı Yaşamın Ortak Dili: Sağlık Okur Yazarlığı
Sağlık konusunda iletişim kurmamızı, tedavimizi doğru anlayıp alabilmemizi sağlayacak sağlık sözlüğü!
Siz de bu konudaki bilgi dağarcığınızı artırarak kendinize ve ailenizin sağlıklı yaşamına katkıda bulunabilirsiniz.
| A | |
| Abdomen | Mide, karın bölgesi, karın, göbek |
| Adjuvan | Bir aşıya eklenen ve onun daha iyi çalışmasını sağlayan madde |
| Advers olay | Beklenmedik tepki, olumsuz gelişme |
| Aerobik | Oksijene ihtiyaç duyan |
| Aerosol | Sprey, buğu |
| Agresif | Saldırgan, tehlikeli, giderek kötüleşen |
| AIDS | Vücudun hastalıklarla savaşmasını zorlaştıran bir hastalık |
| Akut | Aniden başlayan, kısa süreli, şiddetli, keskin |
| Allerjen | Polene benzer vücudun hapşırma ya da kaşınma yoluyla tepki göstermesine sebep olan madde |
| Allerji | Belli başlı maddelere (gıda, kıyafet, polen) karşı oluşan, kabarma, kaşınma, ürtiker, nefes problemleri gibi tepki |
| Allerjik | Vücudun polen gibi maddelere karşı oluşan, hapşırma, burun çekme, kabarma, kaşınma gibi tepkisi |
| Alopesi | Saç dökülmesi, kellik |
| Alveol | Akciğerdeki küçük hava keseleri |
| Ambulatuvar | Yürüyebilen, hareket edebilen, mobil |
| Amnezi | Hafıza kaybı, unutkanlık, hatırlamakta zorluk çeken |
| Anaerobik | Oksijensiz ortama ihtiyaç duyan |
| Anafilaksi | Şok, ani ve şiddetli alerjik tepki, nefes alamama, zehirlenme |
| Anemi | Yorgunluk ve nefes darlığına neden olan demir eksikliği, düşük kan sayımı |
| Anksiyete | Korku, endişe |
| Antibiyotik | Bakterilerle oluşan infeksiyonla savaş için kullanılan ilaç |
| Antiinflamatuvar | Ödem ve ağrıyı azaltan önleyen ilaç |
| Antijen | Mikrop, bakteri, virüs, zehir gibi vücutta bulunan ve vücudun savaşmak istediği madde |
| Antikor | Vücutta enfeksiyonla savaşan hücreler |
| Antiviral | Virüslerle savaşan madde, ilaç |
| Artralji | Eklemlerdeki ağrı |
| Artrit | Eklemlerde ağrı, şişlik, sıcaklık ve sertliğe neden olan hastalık |
| Asemptomatik | Birinin hasta olduğu halde bunu hissetmemesi veya hasta görünmemesi |
| Astım | Akciğerdeki hava yollarında şişmeye ve nefes alma problemlerine neden olan uzun süreli hastalık |
| Ateroskleroz | Damar tıkanıklığı, damar sertliği |
| B | |
| Bakteri | Mikroskopik canlı |
| Benign | Tehlikeli olmayan, zararsız, kolayca tedavi edilebilen, kanser olmayan |
| Bilateral | İki taraflı |
| Biyota | Bitki ve hayvan türlerinin bütünü |
| BMİ (VKİ) | Boy ve kilo bilgileri ışığında vücut yağ değerlerinin ölçülmesi, vücut kütle indeksi |
| Bronkodilator | Solunumu kolaylaştımak için kullanılan ilaç |
| Bronş | Akciğere hava girişi ve çıkışını sağlayan tüpler |
| Bursit | Eklem ağrısı ve eklemde şişmeye sebep olan hastalık |
| C | |
| Crohn hastalığı | Bir tür sindirim hastalığı |
| D | |
| Dehidrate | Susuz, su ihtiyacı olan |
| Deltoid | Kol kası |
| Demans | Zamanla kötüleşen hafıza kayıpları, bunama |
| Dermal | Ciltle ilgili |
| Dermatolog | Cilt doktoru |
| Dispepsi | Sindirim bozukluğu, mide yanması |
| Diyabet | Kan şekeri yüksekliği görülen hastalık, şeker hastalığı |
| Diyare | İshal |
| Dolaşım | Kanın vücut içinde dolaşımı |
| E | |
| EKG | Kalp ritm testi |
| Eklem | İki kemiğin yanyana geldiği yer |
| Elektrolit | Kanda bulunan tuzlar |
| Emboli | Kan pıhtısı |
| Endokrin | Hormon üreten sistem ile ilgili |
| Ensefalit | Beyin iltihabı |
| Epidemik | Birçok insanın geçirdiği hastalık, salgın hastalık |
| Epidemiyoloji | Hastalık oluşum çalışması |
| Epizod | Olay, belirlenen miktarda zaman, kısa süre |
| Eritrematoz | Yüzde oluşan kızarıklıklar |
| Erozyon | Küçük çukurlaşma, kemikte veya dişte oluşan küçük delikler |
| Etiyoloji | Sebep olan |
| F | |
| Faktör | Etmen, sebep |
| Febril | Ateş yüzünden meydana gelen, ateşli |
| G | |
| Genetik | Aileden gelen özellikler, aileden gelen özelliklerin ve bu özelliklerin çocuğa nasıl geçtiğinin çalışıldığı bilim |
| Glokom | Göz basıncının artması; körlüğe sebep olabilen göz hastalığı |
| Glukoz | Şeker türevi, enerji kaynağı |
| H | |
| H5N1 | Kuş gribi virüsü |
| Halusinasyon | Olmayan şeyleri görmek |
| Hematokrit testi | Kan testi, kırmızı kan hücrelerini sayan test |
| Hematolojik | Kanla ve kan üreten organlarla alakalı olan |
| Hemodiyaliz | Kanın temizlenmesi için kullanılan yöntem |
| Hemoglobin A1C | Son 3 aydaki kan şekeri seviyesini gösteren test |
| Hepatic | Karaciğerle ilgili olan |
| Hepatit A | Temiz olmayan su ya da yiyeceklerden bulaşan karaciğer hastalığı |
| Hepatit B | Korunmasız cinsel ilişki ile ya da başkasının kanından kapılan karaciğer hastalığı |
| Hepatit C | Korunmasız cinsel ilişki ile ya da başkasının kanından kapılan karaciğer hastalığı |
| Herpes Zoster | Zona, deride oluşan acı veren hastalık |
| Hiperlipidemi | Yüksek kolesterol |
| Hipersensitivite | Yüksek hassasiyet |
| Hipertansif kalp hastalığı | Yüksak kan basıncından kaynaklanan hastalık |
| Hipertansiyon | Yüksek kan basıncı |
| Hipotansiyon | Düşük kan basıncı |
| Histerektomi | Rahim aldırma operasyonu |
| Hormon | Kimyasal, doğal ya da dışarıdan takviyeyle verilebilen büyümeyi etkileyen madde, vücudun farklı yerlerinin nasıl çalışması gerektiğine yardımcı olan kimyasal |
| I | |
| İmmun | Vücudun kendini hastalıktan koruması, bağışıklık |
| İmmunoterapi | Hastalıklarla savaşmak için yardımcı olan tıbbi tedavi |
| İnfeksiyon | Mikroplar nedeniyle oluşan hastalık |
| İnfeksiyöz | Hastalık bulaştırabilecek madde |
| İnflamasyon | Şişme, yaralanma, ağrı |
| İnflamatuvar barsak hastalığı | Sindirim sistemi hastalığı, barsak problemi |
| İnfluenza | Grip |
| İnfüzyon | İlaç ya da sıvıların direkt kana verilmesi |
| İnhaler | Astım ilacı, solunarak kullanılan ilaç |
| İnjeksiyon | İğne yoluyla ilacın verilmesi |
| İnsidans | Belirli bir hastalığın görüldüğü kişi sayısı |
| İnsizyon | Kesi, kesmek |
| İntravenöz | İlaç ya da sıvıları toplardamar içine uygulama |
| J | |
| K | |
| Kanserojen | Kansere sebep olan |
| Kardiyolog | Kalp doktoru |
| Kardiyoloji | Kalp hastalıklarını tedavi eden tıbbi bölüm |
| Kardiyovasküler | Kalp ve kan damarlarına ait olan |
| Kartilaj | Kemiklerin eklem yüzeylerini kaplayan, yumuşak yapılı madde, kıkırdak |
| Katarakt | İnsanların görmesini zorlaştıran, gözde oluşan bulanıklaşma, bulanık görme |
| Kemik iliği | Kemiklerin içinde bulunan, kan hücrelerinin üretildiği yer |
| Koagülasyon | Pıhtılaşmak, kümeleşmek |
| Konjenital | Doğuştan gelen, doğumsal |
| Konjunktivit | Göz enfeksiyonu, gözde kızarıklık ve şişme |
| Kontaminant | Kirli, zehirli, zararlı içerik, zararlı kimyasallar |
| Kontraseptif | Doğum kontrolü sağlayan |
| Kontrendikasyon | Bir laç ya da uygulamanın tehlikeli, zararlı olması |
| Koroner arter hastalığı | Kalp damarları rahatsızlığı |
| Kronik | Uzun süren, uzun süreli |
| Kronik hastalık | Uzun süren hastalık, yıllarca devam eden hastalık |
| Kronik obstrüktif akciğer hastalığı | Astım ya da amfizeme benzeyen akciğer hastalığı |
| Kütanöz | Ciltle ilgili, cilde dair |
| L | |
| Lenfosit | Lenf hücreleri |
| M | |
| Makrofaj | Hastalıklarla savaşan hücreler |
| Malign | Kanser |
| Mammogram | Meme sağlığını kontrol etmek için kullanılan test |
| Metabolizma | Yiyeceklerden sağlanan enerjinin işlenmesi, yiyeceklerin enerjiye dönüştürülmesi |
| Mikrop | Görmesi çok güç olan, küçük virüs, bakteri, protozoa, mantar |
| Morbidite | Hasta olma durumu |
| Mortalite | Ölüm |
| Multipl skleroz | Bir tür merkezi sinir sistemi hastalığı |
| Mutasyon | Zaman içerisinde değişim, farklılaşma |
| N | |
| Narkotik | Bağımlılık yapan ilaç |
| Nebülizer | Sıvı astım ilacını buğuya çeviren cihaz |
| Nefroloji | Böbrek problemlerine yönelik bilim dalı |
| Neonatal | Yeni doğan |
| Nozokomiyal | Hastanede kapılan infeksiyon |
| Nörolojik | Sinir sistemiyle ilgili |
| Nutrisyon | Besin, beslenme |
| O | |
| Obstrüksiyon | Engel, tıkanma |
| Ortopedi | Kemik ve kıkırdakla ilgili bölüm |
| Ortopedist | Kemik ve kıkırdakla ilgilenen hekim |
| Osteonekroz | Kemik ölümü |
| Osteoporosis | Kemik erimesi, kırılgan kemik |
| Otitis media | Orta kulak iltihabı |
| Otizm | Başka insanlarla iletişim kurmakta güçlük çekilen hastalık, beyinsel rahatsızlık |
| Otoimmun hastalık | Vücudunuzun kendi kendisine saldırmasına neden olan hastalık |
| P | |
| Papül | Cilt üzerindeki küçük kırmızı noktalar |
| Paraliz | Haraket edememe |
| Patojenik | Hastalığa sebep olan |
| Perforasyon | Delik, delinme |
| Perifer | Uç, kenar, sınır |
| Plasebo | İlaç içermeyen madde |
| Platelet | Kan pıhtılaşmasını sağlayan hücre |
| Pnömoni | Akciğer iltihabı |
| Potens | Güç, kuvvet, seviye |
| Prevalans | Bir hastalığa sahip kişilerin sayısı |
| Profilaktik | Hastalığı veya hamileliği engellemek için verilen ilaç |
| PSA Testi | Prostat sağlığını kontrol etmeye yarayan test |
| Psikiyatri | Zihin sağlığı ile ilgili bölüm |
| Psikiyatrist | Zinhin sağlığı ile ilgilenen hekim |
| Psoriatic Artrit | Cilt kızarıklığı ile birlikte olan eklem şişmesi |
| Psoriazis | Kuru, döküntülü, kızarık cilt |
| Pulmoner | Akciğerlerle ilgili olan |
| R | |
| RA | Eklem hastalığı, romatoid artrit |
| Radyolog | Röntgen uzmanı |
| Radyoloji | Röntgen bölümü |
| Rayno sendromu | Kan dolaşımı hastalığı |
| Respirasyon | Solunum |
| Romatolog | Eklem, kemik ve bağışıklık sistemiyle ilgilenen hekim |
| Romatoloji | Eklemi kemik ve bağışıklık sistemi ile ilgili bölüm |
| Romotaid artrit | Eklem hastalığı, eklem şişmesi |
| Rotavirüs | Mide rahatsızlığına yol açan virüs |
| S | |
| Semptom | Belirti |
| Sendrom | Hastalık, rahatsızlık, aynı anda oluşan belirtilerin toplamı |
| Seroloji | Kan-serum bilimi |
| Serviks | Rahim ağzı |
| Sistit | İdrar yaparken ağrıya neden olan infeksiyon |
| Sjogren sendromu | Kuru göz ve ağız sendromu |
| Spazm | Ani, güçlü ve ağrılı kas kasılması |
| Spirometre | Solunum testi, nefes alma gücünü ölçen alet |
| Spontan | Planlanmayan, aniden |
| T | |
| Terapi | Tedavi |
| Terapötik | İyileştirici |
| Teratojenik | Bebeğe doğmadan önce zarar veren madde |
| Toksikoloji | Zararlı maddeleri konu eden bilim |
| Topical | Cilt yüzeyine uygulanan |
| Tremor | Titreme |
| Tümör | Çoğalma, yumru oluşması |
| U | |
| Uterus | Rahim |
| UVA | UV ışınları, güneş ışığı |
| UVB | UV ışınları, güneş ışığı |
| Ü | |
| Ülser | Açık yara |
| Ürtiker | Kabartı, kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen |
| Üst solunum yolu | Burun, boğaz, nefes borusu |
| V | |
| Varicella | Su çiçeği |
| Virülens | Bir hastalığın ne kadar şiddetli olduğu |
| VKİ | Boy ve kilo bilgileri ışığında vücut yağ değerlerinin ölçülmesi |
Referans:
CDC 2007. Plain language thesaurus for health communications. Version 3. (https://stacks.cdc.gov/view/cdc/11500/)