Sağlıklı Yaşamın Ortak Dili: Sağlık Okur Yazarlığı

Sağlık konusunda iletişim kurmamızı, tedavimizi doğru anlayıp alabilmemizi sağlayacak sağlık sözlüğü!

Siz de bu konudaki bilgi dağarcığınızı artırarak kendinize ve ailenizin sağlıklı yaşamına katkıda bulunabilirsiniz.

A
Abdomen Mide, karın bölgesi, karın, göbek
Adjuvan Bir aşıya eklenen ve onun daha iyi çalışmasını sağlayan madde
Advers olay Beklenmedik tepki, olumsuz gelişme
Aerobik Oksijene ihtiyaç duyan
Aerosol Sprey, buğu
Agresif Saldırgan, tehlikeli, giderek kötüleşen
AIDS Vücudun hastalıklarla savaşmasını zorlaştıran bir hastalık
Akut Aniden başlayan, kısa süreli, şiddetli, keskin
Allerjen Polene benzer vücudun hapşırma ya da kaşınma yoluyla tepki göstermesine sebep olan madde
Allerji Belli başlı maddelere (gıda, kıyafet, polen) karşı oluşan, kabarma, kaşınma, ürtiker, nefes problemleri gibi tepki
Allerjik Vücudun polen gibi maddelere karşı oluşan, hapşırma, burun çekme, kabarma, kaşınma gibi tepkisi
Alopesi Saç dökülmesi, kellik
Alveol Akciğerdeki küçük hava keseleri
Ambulatuvar Yürüyebilen, hareket edebilen, mobil
Amnezi Hafıza kaybı, unutkanlık, hatırlamakta zorluk çeken
Anaerobik Oksijensiz ortama ihtiyaç duyan
Anafilaksi Şok, ani ve şiddetli alerjik tepki, nefes alamama, zehirlenme
Anemi Yorgunluk ve nefes darlığına neden olan  demir eksikliği, düşük kan sayımı
Anksiyete Korku, endişe
Antibiyotik Bakterilerle oluşan infeksiyonla savaş için kullanılan ilaç
Antiinflamatuvar Ödem ve ağrıyı azaltan önleyen ilaç
Antijen Mikrop, bakteri, virüs, zehir gibi vücutta bulunan ve vücudun savaşmak istediği madde
Antikor Vücutta enfeksiyonla savaşan hücreler
Antiviral Virüslerle savaşan madde, ilaç
Artralji Eklemlerdeki ağrı
Artrit Eklemlerde ağrı, şişlik, sıcaklık ve sertliğe neden olan hastalık
Asemptomatik Birinin hasta olduğu halde bunu hissetmemesi veya hasta görünmemesi
Astım Akciğerdeki hava yollarında şişmeye ve nefes alma problemlerine neden olan uzun süreli hastalık
Ateroskleroz Damar tıkanıklığı, damar sertliği
B
Bakteri Mikroskopik canlı
Benign Tehlikeli olmayan, zararsız, kolayca tedavi edilebilen, kanser olmayan
Bilateral İki taraflı
Biyota Bitki ve hayvan türlerinin bütünü
BMİ (VKİ) Boy ve kilo bilgileri ışığında vücut yağ değerlerinin ölçülmesi, vücut kütle indeksi
Bronkodilator Solunumu kolaylaştımak için kullanılan ilaç
Bronş Akciğere hava girişi ve çıkışını sağlayan tüpler
Bursit Eklem ağrısı ve eklemde şişmeye sebep olan hastalık
C
Crohn hastalığı Bir tür sindirim hastalığı
D
Dehidrate Susuz, su ihtiyacı olan
Deltoid Kol kası
Demans Zamanla kötüleşen hafıza kayıpları, bunama
Dermal Ciltle ilgili
Dermatolog Cilt doktoru
Dispepsi Sindirim bozukluğu, mide yanması
Diyabet Kan şekeri yüksekliği görülen hastalık, şeker hastalığı
Diyare İshal
Dolaşım Kanın vücut içinde dolaşımı
E
EKG Kalp ritm testi
Eklem İki kemiğin yanyana geldiği yer
Elektrolit Kanda bulunan tuzlar
Emboli Kan pıhtısı
Endokrin Hormon üreten sistem ile ilgili
Ensefalit Beyin iltihabı
Epidemik Birçok insanın geçirdiği hastalık, salgın hastalık
Epidemiyoloji Hastalık oluşum çalışması
Epizod Olay, belirlenen miktarda zaman, kısa süre
Eritrematoz Yüzde oluşan kızarıklıklar
Erozyon Küçük çukurlaşma, kemikte veya dişte oluşan küçük delikler
Etiyoloji Sebep olan
F
Faktör Etmen, sebep
Febril Ateş yüzünden meydana gelen, ateşli
G
Genetik Aileden gelen özellikler, aileden gelen özelliklerin ve bu özelliklerin çocuğa nasıl geçtiğinin çalışıldığı bilim
Glokom Göz basıncının artması; körlüğe sebep olabilen göz hastalığı
Glukoz Şeker türevi, enerji kaynağı
H
H5N1 Kuş gribi virüsü
Halusinasyon Olmayan şeyleri görmek
Hematokrit testi Kan testi, kırmızı kan hücrelerini sayan test
Hematolojik Kanla ve kan üreten organlarla alakalı olan
Hemodiyaliz Kanın temizlenmesi için kullanılan yöntem
Hemoglobin A1C Son 3 aydaki kan şekeri seviyesini gösteren test
Hepatic Karaciğerle ilgili olan
Hepatit A Temiz olmayan su ya da yiyeceklerden bulaşan karaciğer hastalığı
Hepatit B Korunmasız cinsel ilişki ile ya da başkasının kanından kapılan karaciğer hastalığı
Hepatit C Korunmasız cinsel ilişki ile ya da başkasının kanından kapılan karaciğer hastalığı
Herpes Zoster Zona, deride oluşan acı veren hastalık
Hiperlipidemi Yüksek kolesterol
Hipersensitivite Yüksek hassasiyet
Hipertansif kalp hastalığı Yüksak kan basıncından kaynaklanan hastalık
Hipertansiyon Yüksek kan basıncı
Hipotansiyon Düşük kan basıncı
Histerektomi Rahim aldırma operasyonu
Hormon Kimyasal, doğal ya da dışarıdan takviyeyle verilebilen büyümeyi etkileyen madde, vücudun farklı yerlerinin nasıl çalışması gerektiğine yardımcı olan kimyasal
I
İmmun Vücudun kendini hastalıktan koruması, bağışıklık
İmmunoterapi Hastalıklarla savaşmak için yardımcı olan tıbbi tedavi
İnfeksiyon Mikroplar nedeniyle oluşan hastalık
İnfeksiyöz Hastalık bulaştırabilecek madde
İnflamasyon Şişme, yaralanma, ağrı
İnflamatuvar barsak hastalığı Sindirim sistemi hastalığı, barsak problemi
İnfluenza Grip
İnfüzyon İlaç ya da sıvıların direkt kana verilmesi
İnhaler Astım ilacı, solunarak kullanılan ilaç
İnjeksiyon İğne yoluyla ilacın verilmesi
İnsidans Belirli bir hastalığın görüldüğü kişi sayısı
İnsizyon Kesi, kesmek
İntravenöz İlaç ya da sıvıları toplardamar içine uygulama
J
K
Kanserojen Kansere sebep olan
Kardiyolog Kalp doktoru
Kardiyoloji Kalp hastalıklarını tedavi eden tıbbi bölüm
Kardiyovasküler Kalp ve kan damarlarına ait olan
Kartilaj Kemiklerin eklem yüzeylerini kaplayan, yumuşak yapılı madde, kıkırdak
Katarakt İnsanların görmesini zorlaştıran, gözde oluşan bulanıklaşma, bulanık görme
Kemik iliği Kemiklerin içinde bulunan, kan hücrelerinin üretildiği yer
Koagülasyon Pıhtılaşmak, kümeleşmek
Konjenital Doğuştan gelen, doğumsal
Konjunktivit Göz enfeksiyonu, gözde kızarıklık ve şişme
Kontaminant Kirli, zehirli, zararlı içerik, zararlı kimyasallar
Kontraseptif Doğum kontrolü sağlayan
Kontrendikasyon Bir laç ya da uygulamanın tehlikeli, zararlı olması
Koroner arter hastalığı Kalp damarları rahatsızlığı
Kronik Uzun süren, uzun süreli
Kronik hastalık Uzun süren hastalık, yıllarca devam eden hastalık
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı Astım ya da amfizeme benzeyen akciğer hastalığı
Kütanöz Ciltle ilgili, cilde dair
L
Lenfosit Lenf hücreleri
M
Makrofaj Hastalıklarla savaşan hücreler
Malign Kanser
Mammogram Meme sağlığını kontrol etmek için kullanılan test
Metabolizma Yiyeceklerden sağlanan enerjinin işlenmesi, yiyeceklerin enerjiye dönüştürülmesi
Mikrop Görmesi çok güç olan, küçük virüs, bakteri, protozoa, mantar
Morbidite Hasta olma durumu
Mortalite Ölüm
Multipl skleroz Bir tür merkezi sinir sistemi hastalığı
Mutasyon Zaman içerisinde değişim, farklılaşma
N
Narkotik Bağımlılık yapan ilaç
Nebülizer Sıvı astım ilacını buğuya çeviren cihaz
Nefroloji Böbrek problemlerine yönelik bilim dalı
Neonatal Yeni doğan
Nozokomiyal Hastanede kapılan infeksiyon
Nörolojik Sinir sistemiyle ilgili
Nutrisyon Besin, beslenme
O
Obstrüksiyon Engel, tıkanma
Ortopedi Kemik ve kıkırdakla ilgili bölüm
Ortopedist Kemik ve kıkırdakla ilgilenen hekim
Osteonekroz Kemik ölümü
Osteoporosis Kemik erimesi, kırılgan kemik
Otitis media Orta kulak iltihabı
Otizm Başka insanlarla iletişim kurmakta güçlük çekilen hastalık, beyinsel rahatsızlık
Otoimmun hastalık Vücudunuzun kendi kendisine saldırmasına neden olan hastalık
P
Papül Cilt üzerindeki küçük kırmızı noktalar
Paraliz Haraket edememe
Patojenik Hastalığa sebep olan
Perforasyon Delik, delinme
Perifer Uç, kenar, sınır
Plasebo İlaç içermeyen madde
Platelet Kan pıhtılaşmasını sağlayan hücre
Pnömoni Akciğer iltihabı
Potens Güç, kuvvet, seviye
Prevalans Bir hastalığa sahip kişilerin sayısı
Profilaktik Hastalığı veya hamileliği engellemek için verilen ilaç
PSA Testi Prostat sağlığını kontrol etmeye yarayan test
Psikiyatri Zihin sağlığı ile ilgili bölüm
Psikiyatrist Zinhin sağlığı ile ilgilenen hekim
Psoriatic Artrit Cilt kızarıklığı ile birlikte olan  eklem şişmesi
Psoriazis Kuru, döküntülü, kızarık cilt
Pulmoner Akciğerlerle ilgili olan
R
RA Eklem hastalığı, romatoid artrit
Radyolog Röntgen uzmanı
Radyoloji Röntgen bölümü
Rayno sendromu Kan dolaşımı hastalığı
Respirasyon Solunum
Romatolog Eklem, kemik ve bağışıklık sistemiyle ilgilenen hekim
Romatoloji Eklemi kemik ve bağışıklık sistemi ile ilgili bölüm
Romotaid artrit Eklem hastalığı, eklem şişmesi
Rotavirüs Mide rahatsızlığına yol açan virüs
S
Semptom Belirti
Sendrom Hastalık, rahatsızlık, aynı anda oluşan belirtilerin toplamı
Seroloji Kan-serum bilimi
Serviks Rahim ağzı
Sistit İdrar yaparken ağrıya neden olan infeksiyon
Sjogren sendromu Kuru göz ve ağız sendromu
Spazm Ani, güçlü ve ağrılı kas kasılması
Spirometre Solunum testi, nefes alma gücünü ölçen alet
Spontan Planlanmayan, aniden
T
Terapi Tedavi
Terapötik İyileştirici
Teratojenik Bebeğe doğmadan önce zarar veren madde
Toksikoloji Zararlı maddeleri konu eden bilim
Topical Cilt yüzeyine uygulanan
Tremor Titreme
Tümör Çoğalma, yumru oluşması
U
Uterus Rahim
UVA UV ışınları, güneş ışığı
UVB UV ışınları, güneş ışığı
Ü
Ülser Açık yara
Ürtiker Kabartı, kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen
Üst solunum yolu Burun, boğaz, nefes borusu
V
Varicella Su çiçeği
Virülens Bir hastalığın ne kadar şiddetli olduğu
VKİ Boy ve kilo bilgileri ışığında vücut yağ değerlerinin ölçülmesi

Referans:
CDC 2007. Plain language thesaurus for health communications. Version 3. (https://stacks.cdc.gov/view/cdc/11500/)